به گزارش پرتال جامع علوم و معارف قرآن، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی؛ رئیس اولین همایش ملی مرجعیت قرآن کریم، ۲۴ دی‌ماه در نشست خبری تشریح برنامه‌ها و جزئیات اولین همایش ملی مرجعیت قرآن که در دفتر تبلیغات اسلامی قم برگزار شد با بیان اینکه حجیت و حاکمیت قرآن بر همه وجوه حیات انسان، اصلی است که همه مسلمین به آن باور دارند، گفت: قرآن کریم خود را به عنوان بهترین شیوه و منبع برای هدایت معرفی کرده و فرموده است؛ إِنَّ هَٰذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ وَيُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا كَبِيرًا؛ این اصل همیشه بین مسلمین رایج بوده است که تنها راه سعادتمندی پناه‌بردن به اندیشه قرآنی است ولی همواره شرایطی سبب شده است تا مرجعیت‌های دیگر جایگاه قرآن را در حوزه معرفت اسلامی به حاشیه برده و گاهی تردید در مرجعیت قرآن و حجیت آن از سوی برخی مطرح شده است.

وی افزود: با پیدایش و رشد دانش‌های تجربی و ظهور علم جدید با تکیه بر منابع تجربی و استقرایی و حسی، این گمان تقویت شد که دانش انسانی لزوما باید از اصول تجربی و دستاوردهای عرفی بشر باشد و ساحت قرآن در این علوم شناخته شده نیست و مورد تردید است. دنیای امروز در تمام وجوه خود بر اساس دانش و نظریات علمی اداره می‌شود از اقتصاد و جامعه‌شناسی تا امور فنی و پزشکی و ... برآمده از دانش‌هایی در چارچوب نظریات علمی است. 

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه نظریه مرجعیت علمی قرآن بیش از صدسال است که در جهان اسلام با زبان‌های مختلف بیان شده است، گفت: گاهی با عنوان بازگشت به قرآن، گاهی به عنوان احیای قرآن و گاهی فراتر از آن به معنای مرجعیت علمی مطرح است که هدف ما هم در همایش همین است. هدف از مرجعیت علمی آن است که بتواند قرآن را با همه درون‌مایه‌های معرفتی ناظر به علوم و نیازهای جامعه معرفی کرده و دانش‌های ما روح و رنگ قرآنی به خود بگیرند و البته این موضوع برداشت‌های مختلفی هم ایجاد می‌کند.

اولین گام؛ تولید منشور مرجعیت علمی قرآن 

رئیس اولین همایش ملی مرجعیت قرآن کریم با بیان اینکه دفتر تبلیغات اسلامی آثار بسیار زیادی در ساحات مختلف علوم قرآنی تولید کرده است از این رو این انتظار وجود داشت که وارد این بحث هم شود، اظهار کرد: برای پیگیری این بحث کارگروه مرجعیت علمی قرآن کریم تشکیل شد و اعضای آن افراد برجسته قرآن‌پژوه در حوزه و دانشگاه هستند. اولین اقدام کارگروه هم تولید منشور جامع مرجعیت قرآن کریم بوده و تلاش شده است تا اختلاف نظرها در این‌باره به وحدت برسند و وحدت حداکثری در بندهای منشور حاصل شود.

سبحانی با بیان اینکه این منشور به عنوان یکی از اسناد اصلی در جمهوری اسلامی به شورای عالی انقلاب فرهنگی سپرده شده و تصویب خواهد شد، اضافه کرد: در منشور نشان دادیم مفهوم مرجعیت چیست؟ این مرجعیت چگونه قابل اعمال در علوم مختلف است؟ از ویژگی‌های آن ارائه تفسیری عام و گسترده از مرجعیت است؛ در این منشور با زبان فلسفه علم توضیح داده‌ایم که مرجعیت صرفا به معنای تولید گزاره علمی مستقیم از قرآن نیست بلکه تعامل قرآن با علوم ابعاد و انواع مختلف دارد و لازم نیست صرفا بگوییم قرآن مبدع نظریات علمی در علوم مختلف است.

۲۵۰ چکیده و ۵۰ نشست

رئیس بنیاد بین‌المللی امامت با تأکید بر اینکه بیش از ۵۰ نشست علمی با استادان حوزه و دانشگاه و متخصص در زمینه قرآن‌پژوهی و علوم مختلف برگزار شد، افزود: فراخوان اولین همایش مرجعیت علمی در شش محور انجام شد. بیش از ۲۵۰ چکیده و ۱۳۶ مقاله هم ارسال شده است. تاکید ما در این همایش، روشن‌شدن اصل مرجعیت و گشوده شدن باب گفت‌وگو در این‌باره است و مخالفان و منتقدان هم نظرات خود را ابراز می‌کنند. 

سبحانی با بیان اینکه از همایش دوم به بعد وارد عرصه بین‌المللی خواهیم شد، گفت: در همایش دوم وارد تخصص‌های خاص مرجعیت علمی خواهیم شد و عرصه مرجعیت علمی در حوزه دانشی جامعه‌شناسی یک همایش و روان‌شناسی همایش مستقل و در سایر علوم هم به ترتیب همایش‌های مستقل خواهیم داشت. طبیعی است هرقدر پیشتر برویم جزئیات مباحث میان‌رشته‌ای هم توسعه پیدا می‌کند.

وی افزود: برنامه‌های این همایش به جای آن که محدود به یک روز باشد به یک هفته افزایش یافته است تا عجله و کمبود وقت رخ ندهد لذا از روز ۲۹ دی ماه روزانه به یک موضوع از محورهای شش‌گانه پرداخته می‌شود و روزانه از ساعت ۸ تا ۱۴ ده مقاله برتر به بحث گذاشته خواهد شد و رزو پنجشنبه هفته آینده، چهارم بهمن ماه مراسم اختتامیه برگزار می‌شود و عصاره و گزارش مقالات و مطالب ارائه‌شده بیان می‌شود. 

سبحانی با بیان اینکه ما قرآن را یک اصل جاوید معرفتی و فرهنگی می‌دانیم تصریح کرد: به تصریح حدیث ثقلین آشناترین و عارف‌ترین اشخاص به قرآن ۱۴ معصوم(ع) هستند لذا همایش‌های ما در عرصه مرجعیت علمی قرآن این تفاوت را با سایرین دارد که همراه با معرفی آموزه‌های اهل بیت(ع) در قالب تفسیر آیات و روایات، ذیل آیات است. نکته دیگر اینکه این بحث، یک پروژه محدود و یک مرحله‌ای نیست بلکه یک ابرپروژه است و مخصوص یک جریان علمی هم نیست و دبیرخانه دائمی همایش دست همه شخصیت‌ها و نهادهای و مراکز متخصص در حوزه و دانشگاه را برای همکاری می‌فشارد. 

قرآن مشوق ترویج علم است 

در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی مقدم؛ دبیر علمی همایش در سخنانی با بیان اینکه قرآن برخلاف متون مقدس که در تعارض با علم است به علم دعوت کرده و تبعیت از غیر علم را جایز نمی‌داند، گفت: قرآن کتاب ممتاز و معجزه برای همه بشریت است؛ قرآن چنان چه کتابی برای آخرت است می‌تواند راهبری امور دنیایی و علمی را هم عهده‌دار باشد و به تعبیر مرحوم بلاغی و علامه طباطبایی، قرآن کریم چنان‌چه اعجاز در فصاحت و بلاغت دارد اعجاز در آموزه‌ها و تشریعات هم دارد. 

یوسفی مقدم با بیان اینکه درصد قابل توجهی از اهداف محقق شده است، افزود: از جمله اهداف، ایجاد زمینه برای گفتمان درباره مرجعیت علمی است و این کار در قالب نشست‌ها و کرسی‌های ترویجی برگزار شد همچنین دو نشست علمی در ترکیه برگزار شد؛ یکی در دانشکده الهیات بورسای ترکیه که چهار مقاله از طرف ما و چهار مقاله از طرف ترکی ارائه شد، همچنین نشستی در دانشگاه استانبول برگزار شد. 

رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن با بیان اینکه یکی از اهداف، جلب نظر سیاستگذاران کشور است، تصریح کرد: در این راستا منشور مرجعیت علمی قرآن به شورای عالی انقلاب فرهنگی واگذار و قرار شد کمیسیون ویژه‌ای برای این کار در نظر گرفته شود؛ مسئله دیگر تعامل علمی با ۱۹ مرکز علمی بود است؛ از جمله گفت‌وگوهایی با افراد مخالف و منتقد مرجعیت برگزار شده است.

یوسفی مقدم افزود: ۱۳۶ مقاله نهایی به دبیرخانه رسیده است و برای تقویت این مقالات چند کار انجام شده از جمله انتخاب دو ارزیاب و اعمال نظر آنان در مقالات، همچنین اجازه دادیم برخی مقالات در مجلات علمی پژوهشی کشور منتشر شود. برای ۵۰ مقاله نشست علمی برگزار و مقالات توسط ناقدان و با حضور صاحب مقاله نقد شد ضمن اینکه برخی اعضای هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی هم ماموریت یافتند مقالاتی را بنویسند. 

دبیر علمی اولین همایش ملی مرجعیت علمی قرآن کریم، گفت: نظریه مرجعیت علمی قرآن نظریه جدیدی است؛ تاکنون بحث در مورد اسلامی‌سازی علوم بود ولی بحث ما آن است که این کار با محوریت و مرجعیت قرآن انجام شود و معتقدیم قرآن می‌تواند مبدایی برای تولید و تقویت علوم مختلف و مخصوصا علوم انسانی باشد و بر این باور هستیم که نه تنها قرآن در تضاد با علوم نیست بلکه این علوم را به شرط طی‌کردن روشمند نظریات می‌پذیرد و برای آن‌ها حجیت قائل است و درصدد رفع آسیب‌های علوم برای بشر است. 

پذیرش ۲۱۲ مقاله

همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی غرسبان؛ دبیر اجرایی این همایش با بیان اینکه مقدمات این همایش از ابتدای سال ۱۴۰۱ آغاز شد، گفت: بنا بود در سال ۱۴۰۲ همایش برگزار شود ولی به درخواست مخاطبان به تعویق افتاد. ۲۵۰ چکیده به دبیرخانه همایش رسید که از این تعداد ۲۱۲ مورد به پذیرش نهایی رسید.

غرسبان با اشاره به نشست‌های علمی گفت: دو کنگره و یک دوره زمستانه، همچنین شش پیش همایش در داخل و خارج کشور برگزار شد. ۵۰ پیش‌نشست همایش هم در دانشگاه‌ها و مراکز علمی و با حضور صاحبان مقالات برگزار شد.

دبیر اجرایی همایش بیان کرد: پنل‌های تخصصی همایش از ساعت ۸ تا ۱۴ در سالن فیض پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در قم برگزار می‌شود؛ روز اول پنل‌ها به موضوع مفهوم‌شناسی و دلایل مرجعیت علمی قرآن، روز دوم به مبانی مرجعیت علمی قرآن، روز سوم به بحث مرجعیت علمی قرآن در علوم اسلامی، روز چهارم به مرجعیت قرآن در علوم انسانی و طبیعی و روز پنجم هم به بحث روش‌شناسی مرجعیت علمی پرداخته می‌شود و روز ششم هم اختتامیه را خواهیم داشت. 

وی در پایان افزود: دیدار با مراجع تقلید، سخنرانی رئیسی دفتر تبلیغات اسلامی و رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در مراسم اختتامیه و تجلیل از آثار برتر از دیگر برنامه‌های این همایش است. 

منبع: خبرگزاری ایکنا